Een Toekomstige Onbetaalbaarheid?

Inleiding

In Vlaanderen staan we voor een groeiend maatschappelijk probleem: de stijgende kosten van rusthuizen. Recente analyses, zoals die van de Vlaamse ouderenvereniging OKRA, laten zien dat de prijzen voor een verblijf in woon-zorgcentra sinds het begin van het jaar met gemiddeld 3 tot 4 procent zijn gestegen. Deze prijsstijgingen werpen een donkere schaduw over de toekomst van de oudere generatie in Vlaanderen. Dit artikel onderzoekt deze kwestie en de mogelijke oplossingen, met speciale aandacht voor het standpunt van Vlaams minister van Welzijn Hilde Crevits.

De Huidige Situatie ivm kosten van rusthuizen

Laten we beginnen door de huidige situatie te begrijpen. Rusthuizen zijn van onschatbare waarde voor de oudere bevolking van Vlaanderen, maar de kosten van een verblijf in deze instellingen zijn de afgelopen jaren aanzienlijk gestegen.

Gemiddelde Maandelijkse Kosten van rusthuizen

Op dit moment betaalt een gemiddelde bewoner in Vlaanderen ongeveer €2.167 per maand voor een plek in een woon-zorgcentrum, wat neerkomt op ongeveer €70 per dag. Dit zijn aanzienlijke bedragen, vooral als we ze vergelijken met het gemiddelde netto pensioeninkomen. Voor mannen bedraagt het gemiddelde netto pensioen ongeveer €1.420, terwijl vrouwen iets meer dan €1.000 ontvangen.

Deze cijfers onthullen meteen een schrijnende kloof tussen de kosten van een rusthuisverblijf en het beschikbare pensioeninkomen. Voor veel oudere Vlamingen lijkt een plaats in een woon-zorgcentrum steeds verder buiten bereik te liggen.

Verschillen in Kosten

De kosten van woon-zorgcentra variëren sterk en zijn afhankelijk van wie de instelling beheert. Laten we deze variaties eens nader bekijken.

Variaties op Basis van Beheerder

1. Publieke Woon-zorgcentra (Steden en Gemeenten): In publieke woon-zorgcentra, die worden beheerd door steden en gemeenten, bedraagt de gemiddelde maandprijs momenteel €2.039, wat neerkomt op een stijging van 3,2 procent sinds januari.
2. Non-profitinstellingen: Bij non-profitinstellingen ligt de gemiddelde maandprijs op €2.111, een stijging van 2,7 procent.
3. Commerciële Woon-zorgcentra: Bewoners van commerciële woon-zorgcentra betalen het meest, met een gemiddelde maandprijs van €2.437, wat neerkomt op een stijging van 4 procent.

Deze prijsstijgingen worden deels veroorzaakt door het feit dat woon-zorgcentra hun prijzen tot twee keer per jaar kunnen aanpassen aan de consumptie-index. Met de stijgende voedselprijzen en energiekosten worden de lasten voor bewoners steeds zwaarder.

OKRA’s Oproep voor Verandering

OKRA, de Vlaamse ouderenvereniging, heeft de groeiende kloof tussen de rusthuisfacturen en pensioeninkomens aangekaart. Ze vragen om dringende maatregelen om de stijging van rusthuisprijzen te beteugelen.

Het Voorstel van OKRA

OKRA pleit ervoor dat de maximale prijsstijgingen in rusthuizen voortaan de afgevlakte gezondheidsindex zouden volgen. Dit zou betekenen dat de prijzen gelijke tred houden met de algemene kosten van levensonderhoud, zonder excessieve stijgingen. Momenteel worden rusthuisprijzen gekoppeld aan de consumptie-index, die ook elementen zoals brandstoffen omvat, waardoor de prijzen sneller stijgen dan de pensioenen.

Een Maximumfactuur?

Een ander verzoek van OKRA is de invoering van een maximumfactuur voor rusthuisbewoners. Dit zou de totale kosten van rusthuizen beperken, zelfs in commerciële woon-zorgcentra. Dit idee wordt echter niet door iedereen gesteund.

Minister Crevits’ Standpunt

Vlaams minister van Welzijn Hilde Crevits is zich bewust van de uitdagingen waarmee rusthuisbewoners worden geconfronteerd en heeft beloofd actie te ondernemen.

Door Paul Van Welden – wikiportret.nl, CC BY-SA 4.0, Koppeling

Geen Voorstander van een Maximumfactuur

Minister Crevits is geen voorstander van een maximumfactuur. Ze wijst erop dat niet alle woon-zorgcentra dezelfde dienstverlening aanbieden. Sommige centra bevinden zich in moderne gebouwen, terwijl andere in oudere gebouwen zijn gevestigd. Lokale besturen kunnen ook extra financiële steun bieden aan woon-zorgcentra die eigendom zijn van hen. Een maximumfactuur zou volgens Crevits leiden tot een uniforme aanpak die niet geschikt is voor de diverse behoeften van de bewoners. Het zou de kosten van rusthuizen kunnen verlagen, maar mogelijks ook de kwaliteit van de zorg.

Pleidooi voor Transparantie

Minister Crevits benadrukt daarentegen het belang van transparante facturering voor bewoners. Ze wil dat bewoners duidelijk inzicht krijgen in de kosten die aan hen worden doorberekend. Welke kosten zijn inbegrepen? Wat is de rol van de overheidstussenkomst? Is bijvoorbeeld de verjaardagstaart een extra component? Momenteel wordt er gewerkt aan een specifieke boekhouding die in de loop van 2024 zal worden geïmplementeerd om deze transparantie te bevorderen.

Onderhoudsplicht en Financiële Druk op Families

Naast de discussie over de kosten van rusthuizen is er ook een kwestie van onderhoudsplicht en financiële druk op families die niet over het hoofd mag worden gezien.

De Rol van het OCMW

Als een rusthuisbewoner de rekening niet meer kan betalen, kan het OCMW financiële hulp bieden. Het OCMW kan echter ook die tussenkomst terugvorderen van eventuele kinderen, wat extra financiële druk kan leggen op families.

Verplichtingen van Kinderen

In veel gemeenten kan het OCMW zelfs kinderen verplichten om bij te dragen onder het principe van de onderhoudsplicht. Hoewel dit in sommige gemeenten niet van toepassing is, zorgt het voor extra zorgen en verantwoordelijkheden voor families. Zij hebben het met de beste wil soms heel erg moeilijk om de beste zorgen voor hun ouders te regelen.

Toekomstige Veranderingen en Transparantie

Er zijn enkele positieve ontwikkelingen op komst. Er wordt gewerkt aan beleidsmaatregelen om de kosten van rusthuizen onder controle te houden en de transparantie te vergroten.

De Afgevlakte Gezondheidsindex als Maximum

Een belangrijke verandering is het voorstel om rusthuisprijzen te koppelen aan de afgevlakte gezondheidsindex als maximum. Dit zou de prijzen beter in lijn brengen met de levenskosten, wat een positief effect zou hebben op de betaalbaarheid.

Belang van Transparantie

Transparantie in facturering is cruciaal. Bewoners hebben het recht te weten hoeveel ze betalen en waarvoor. Deze transparantie zal naar verwachting in 2024 worden ingevoerd, waardoor bewoners een duidelijk beeld krijgen van hun financiële verplichtingen.

Probleem en Aanbevelingen:

Probleem: De kosten van rusthuizen in Vlaanderen stijgen snel, waardoor ze voor veel oudere Vlamingen onbetaalbaar worden.

Aanbevelingen:

1. Koppel de prijsstijgingen aan de afgevlakte gezondheidsindex om excessieve stijgingen te voorkomen.
2. Overweeg de invoering van een maximumfactuur om kosten te beheersen.
3. Zorg voor transparante facturering zodat bewoners precies weten waarvoor ze betalen.
4. Verhoog overheidssubsidies om personeelskosten te dekken en de lasten voor bewoners te verminderen.
5. Investeer in modernisering van woon-zorgcentra om efficiënter te werken en kosten te drukken.

Conclusie

In conclusie bevinden we ons in Vlaanderen op een kritiek punt wat betreft de kosten van rusthuizen. De stijgende prijzen dreigen een onbetaalbare last te worden voor veel oudere Vlamingen. OKRA heeft een duidelijke oproep gedaan voor verandering, met voorstellen zoals het volgen van de afgevlakte gezondheidsindex en de invoering van een maximumfactuur. Minister Crevits staat open voor verbeteringen maar is terughoudend ten aanzien van een maximumfactuur. Transparantie wordt echter gezien als een cruciaal onderdeel van de oplossing, en het lijkt erop dat er in de komende jaren veranderingen zullen plaatsvinden om de kosten van rusthuizen beter beheersbaar te maken.

Dit is een probleem dat de hele Vlaamse samenleving aangaat, en het is van vitaal belang dat er openbare discussies en bewustwording plaatsvinden om de beste oplossingen te vinden voor dit groeiende maatschappelijke vraagstuk. Oudere generaties hebben recht op een waardige en betaalbare oude dag, en het is aan ons om ervoor te zorgen dat deze belofte wordt nagekomen.